Kardiyovasküler Sistem Değişimleri
- Kan hacmi yaklaşık %40-50 artar.
- Kanda kırmızı hücre sayısı artar, demir ihtiyacı artar.
- Gebeliğin fizyolojik anemisi gelişir.
- Kalpte büyüme gelişir, kalpten pompalanan kan miktarı artar.
- Anne nabzı artar,
- 32. haftada maksimuma erişerek normalin 15-20 atım/dk fazlasına ulaşır.
– 20. haftadan sonra % 8 hastada ‘supine hipotansif sendrom’ gelişebilir.
-Termde;
* uterusa giden kan akımı 10 kat
*Böbreklere giden kan akımı % 50 artar.
*Meme ve deriye giden kan akımları da artar.
- Kan basıncı hafifçe düşer.
- Bacaklarda şişlik ve varisler görülebilir.
- Nefes darlığı ve egzersiz toleransında azalma olabilir.
Solunum Sistemi
- Hacimsel değişiklikler oluşur.
- Nefes darlığı olabilir.
- Solunum sayısı değişmez, fakat dakikada solunan hava artar. -> Maternal Hiperventilasyon ve Hipokapni
Gebelikte artan oksijen ihtiyacı ve azalan bazı akciğer kapasiteleri nedeniyle astım, zatüre gibi solunum sistemi hastalığı olanlarda gebelik toleransları daha az olmakta ve klinik kötüleşebilmektedir !!!!
Üriner Sistem
- Böbreklerde büyüme gözlenir.
- Boşaltım kanallarında genişleme olur.
- İdrar boşaltımını sırasında göllenmelere sebep olarak idrar yolları enfeksiyonlarına yatkınlığı arttırır.
- Böbreklere olan kan akımı artar.
- Böbreklerde boşaltım hızı artar
– İdrarda şeker atılımı gözlenir
– Bu durum enfeksiyon yatkınlığını arttırır.
– Gebelik hormonlarının etkisiyle erken dönemden itibaren idrara çıkma sıklığı artar.
- Gebelik ilerledikçe de büyümüş rahmin mesane üzerine mekanik etkisiyle daha sık idrara çıkma ihtiyacı hissedilir.
Sindirim Sistemi
- Tükürük salgısı artar.
- Diş etleri büyüyebilir, kızarıklaşabilir. Kanamaya meyilli hale gelir ve zaman zaman kanamalar izlenebilir.
- Gebelerin % 50-80 ‘inde reflü oluşabilir.
- Mide ve bağırsaklardan gıdaların geçiş ve emilim hızı yavaşlar
- Kabızlığa yatkınlık artar.
- Safra taşı oluşumu kolaylaşır.
Hematolojik Sistem
- Demir kullanımı artar.
- Kırmızı kan hücreleri sayısı ve kan hacmi artar. Beyaz kan hücreleri artar termde 5-12 bin
- Gebelerin % 6 ‘sında 3. trimesterde “pregnancy-associated trombocytopenia” görülebilir (platelet 150 bin altında)
* Doğumla düzelir
* Klinik önemi yoktur.
- Pıhtılaşma faktörleri artar.
- Tromboemboliye eğilim artar.
- Hücresel bağışıklık azalır
- Bazı enfeksiyonlara yatkınlık artar
İskelet Sistemi
- Büyüyen karının neden olduğu ağırlık merkezi değişikliğini kompanse etmek için lumbar lordoz oluşur Bu da bel ağrısına sebep olur.
- Pelvisteki eklemlerdeki ligamentlerin genişlemesi nedeniyle kasık ağrısı oluşur.
DERİ
- Yüzün orta kısmında ve yanaklarda gözlenene koyulaşma gebelerin % 70 inde izlenebilir, gebelikte değişen hormon dengesine bağlı olarak. ( melasma).
- Linea nigra
- Striae gravidarum ( karın, meme kalça, bacak üstleri,)- etkili tedavisi veya önlenmesi henüz yok. Genetik yatkınlık söz konusu.
- Spider anjioma, palmar eritem
– %40 hastada varis oluşumu veya var olan varislerde kötüleşme gözlenmektedir.Bu durum özellikle bacaklarda ve genital bölgelerde olmakta, hemoroid oluşumunu da kolaylaştırmaktadır.
- Tırnaklarda kırılganlık artar, düz çizgiler izlenebilir.
- Saç tellerinde kalınlaşma, önceden yatkınlığı olanlarda erkek tipi kıllanama da artış izlenebilir.
Metabolizma
- Gebelik besin ihtiyacını arttırır. Artan ihtiyacı karşılamak için ise birçok değişiklik meydana gelir:
- Gebe hastalar daha çok dinlenme ihtiyacı hissederler. Bu şekilde enerjilerini korumakta ve fetusa daha fazla enerji transferi olmasını sağlamaktadırlar.
– Gebelerde bulantı-kusma olabilmekle birlikte genelde iştah açıktır.
- Daha fazla yemek yerler.
- Lipidler (TG, LDL, CHOL, HDL) artar ancak doğumdan 6 hafta sonra normale döner.
Vücut şekli değişir. Ortalama 8-12 kilo alınır.
Bu kilo:
* Rahim,
* Fetus
* Plasenta ve membranlar
* Meme dokusu
* Artan kan hacmi ve vücut sıvısı
* Yağ ve protein depolarından dolayıdır.
GEBELİKTE SIK KARŞILAŞILAN PROBLEMLER
Sık İdrara Çıkma:
Erken haftalarda artmış kan akımı ve hormonal etkilere, geç dönemde ise büyümüş gebe uterusun mesaneye basısı nedeniyle görülür.
Gece İdrara Çıkma
İdrar yolu enfeksiyonu sıklığının artması
Kasık ağrısı:
- Ağrı kesici
- İstirahat
- Pozisyon değiştirme
Sırt ağrısı:
- Sıcak uygulama
- Sırt kaslarının güçlendirilmesi
- Ağır kaldırmaktan kaçınma
- Küçük topuklar giyme (dümdüz değil)
- Eğilirken dizlerden kırarak eğilme
- Sırt desteği iyi koltuklar tercih etme
- Bel ile sandalye arasına gerekirse yastık koyma
Bacaklarda varisler:
- Uzun süre hareketsiz kalmayın
- Bacak elevasyonu, egzersiz
- Varis çorapları
- Bacak bacak üstüne atmama
Bacak krampları:
- Nedeni net değil.
- Kalsiyum eksikliği veya fosfor fazlalığı
- Fosfor içermeyen kalsiyum destekleri
ve magnezyum desteği faydalı olabilir.
- Ayak masajı ve sıcak uygulama da önerilir.
Ellerde uyuşma, karıncalanma:
- Gebelerin en az % 5 ‘inde izlenir. Nedenleri:
1 – Gebelikte postür değişikliği sebebiyle brakiel plx traksiyonu
2 – Karpal tünel
- Dokuda şişliğe bağlı olarak gelişebilir
- En çok geceleri ve sabah erken saatlerde görülür.
- Ciddi bir durum değildir ancak postpartum bebeği taşımaya bağlı olarak devam edebilir.
Bacaklarda, ayaklarda uyuşma, karıncalanma Siatik benzeri ağrılar:
Kalçada ve üst bacakta büyüyen rahmin sinirlere basısı nedeniyle görülür.
Bulantı-Kusma:
- Gebelerin % 70 ‘inde görülür.
- 2-12 haftalar arası en sık.
- Nedeni: Hızla artan gebelik hormonu ve progesteron
- En çok sabahları görülür
- Yemek kokuların tetikleyebilir.
* Hiperemesis Gravidarum:
- Dehidratasyon ve ketonüri
yapacak düzeyde inatçı
kusmaların görülmesi
- Antiemetik tedavi ve hastaneye
yatış gerekebilir.
*Komplike olmayan hastalarda:
- Sık sık azar azar beslenme
- Hafif gıdalar
- Duygusal destek gerekir
- B6 takviyesi faydalı olabilir.
- Temiz hava alma ve açık havada kısa bir yürüyüş
- Ağır kokulardan kaçınma
- Sabah yataktan kalkmadan önce kraker, tost yeme
- Yağsız ve hafif gıdalarla beslenme
- Yemeklerden sonra dik pozisyonda olma
- Antiemetik tedavi ve zencefil verilebilir
Memelerde ağrı ve şişkinlik:
- Gebelik nedeniyle artan kan akımı ve hormonal uyarı sebebiyle meme dokusundaki değişiklikler şikayetlere neden olabilir.
- 24 saat giyilen uygun ölçüde sütyen
- Soğuk uygulama faydalı olabilir.
Vajinal akıntı:
- Hormonal etkilere bağlı olarak
Nefes darlığı:
- Hareketler yavaşlatılmalı
- Otururken ve ayaktayken dik durmak gerekir
Diş etlerinde kanama:
- Daha yumuşak bir diş fırçasına geçilmeli
- Diş ipi kullanılmalı
Kronik Soğuk algınlığı Semptomları:
- Gebelikte östrojen nedeniyle mukus hipersekresyonu, nazofarinks mukozasında ödem ve hiperemi gelişir. Bu da burun tıkanıklığı ve burun kanaması yapabilir.
- Bazı hastalarda burun ve sinüslerde polipozis olabilir fakat polipozis geriler.
- Bunlardan dolayı birçok gebe kadın kronik soğukalgınlığı semptomları gösterir.
- Nazal dekonjestandan kaçınılmalıdır!!!
Uykusuzluk:
- Yatmadan önce ılık bir duş
- Yoga gibi gevşeme egzersizleri
- Yan yatarak, karın ve yatak arasına
ve iki bacak arasına yastık koyarak yatma
- Gün içindeki uykuları azaltma
Duygusal değişiklikler
Reflü:
- 6 öğün beslenilmeli
- Su yemekle değil de yemek aralarında içilmeli
- Yağlı, baharatlı yiyeceklerden, kızartmalardan uzak durulmalı
- Asitli içecekler içilmemeli
- Yemekten hemen sonra uzanmamalı
- Yatmadan birkaç saat öncesinde yeme
ve içmeyi kesmek gerekir
- Gerekli olursa ilaç tedavisi alınmalı
Konstipasyon:
- Bol sıvı, yüksek lifli beslenme, egzersiz
Hemoroid
ACİL DURUMLAR
Vajinal kanama
Suların gelmesi
Erken doğum
Preeklamsi belirtileri:
Tansiyon yüksekliği. eller ve yüzün şişmesi, başağrısı, görme bulanıklığı, üst karın ağrısı, nöbet geçirme.
Ateş, üşüme-titreme
Ciddi karın ağrısı
Diğer sistemik hastalık bulguları
Makale ile ilgili resmi buraya tıklayarak görüntüleyebilirsiniz.
KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI